تاریخ انتشار : چهارشنبه ۸ آبان ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۰۸:۵۰

شهروندان:
HSE حرف اول کلمات Health (بهداشت)، Safety (ایمنی) و Environment (محیط زیست) است که متولی و عهده دار کلیه مسائل مربوط به بهداشت کار، صنعتی و محیط، ایمنی و آتش نشانی و محیط زیست می‌باشد.

فلسفه HSE در صنعت نفت، درراستای توسعه پایدار و کرامت انسان از طریق نگاهی سیستماتیک و مرتبط با عوامل مختلف بهداشت، ایمنی و محیط زیست صنعت نفت در زندگی انسان رشد و توسعه همه جانبه کشور اهمیت ویژه ای را ایفا می کند. این فلسفه و نگرش، استراتژی به حداقل رساندن اثرات نا مطلوب صنعت بر محیط و افزایش اثرات مطلوب آنها با تأمین ایمنی همه جانبه کلیه کارکنان و همکاران سازمان، تجهیزات و تاسیسات، به صفر رساندن حوادث و آسیبها از طریق حذف شرایط نا ایمن و ارتقاء سلامت افراد، ایمنی و محیط زیست در کلیه سطوح سازمان و حفاظت از محیط زیست به عنوان سرمایه بشریت را دنبال می کند. مقوله های بهداشت، ایمنی و محیط زیست بطور جداگانه در طی سالهای متمادی در صنعت نفت مطرح بوده است، اما نگاه امروز نگاهی نو، سیستماتیک و همه جانبه تحت یک مدیریت واحد می باشد.

نظام مدیریت یکپارچه HSE با ایجاد بستر فرهنگی خلاق و نگرشی نو و سیستماتیک، به تبیین تأثیر متقابل عوامل بهداشت، ایمنی و محیط زیست پرداخته و از این طریق نواقص، مخاطرات بالقوه، حوادث و مشکلات را بطور نظام مند مورد ارزیابی قرار داده و روشهای مبتنی بر پیشگیری را ارائه میدهد.

هرچند دستیابی به نظام خلاق در ساختار نظام مدیریت فراگیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE.MS ) و رویکرد یکپارچه سازی فرایند ها و گردش کار و فعالیتهای سه گانه بهداشت، ایمنی و محیط زیست در کلیه سطوح صنعت نفت نیازمند تلاشهای زیادی است اما متخصصین و مدیران صنعت درسالهای اخیر گامهای مؤثری در جهت شکل گیری ساختار HSE.MS و ارتقاء اهداف این نظام مدیریتی برداشته اند بطوریکه امروزه صنعت نفت در این فاصله زمانی کوتاه شاهد کسب موفقیت هایی در این نظام مدیریتی بوده است.

فعالیت های بهداشت محیط از قبیل:

۱٫ شناسایی، ارزیابی و کنترل آلودگی های هوا، آب و فاضلاب و پسماندها

۲٫تأمین آب و موادغذایی سالم با کمک بهداشت تغذیه

فعالیت های بهداشت تغذیه کارکنان از قبیل:

۱٫ شناسایی، ارزیابی و پیشگیری از آلودگی مواد غذایی بوسیله آب، خاک، هوا، گیاهان، حیوانات

۲٫اطمینان از سلامت مواد غذایی کارکنان

۳٫تنظیم برنامه تغذیه کارکنان با توجه به سلامت فرد و محیط های کاری آنها

و …

فعالیت های بهداشت حرفه ای از قبیل:

۱٫ شناسایی، اندازه گیری، ارزیابی و کنترل ریسکهای بهداشتی (عوامل زیان آور محیط کار) شامل:

• عوامل زیان آور فیزیکی

• عوامل زیان آور شیمیایی

• عوامل زیان آور بیولوژیکی

• عوامل زیان آور ارگونومیکی

• عوامل زیان آور مکانیکی

۲٫پیشگیری از وقوع بیماریهای ناشی از کار کارکنان و اطمینان از سلامت آنها و پایش سلامتی پرسنل در دوره های زمانبندی شده معین

۳٫پیشگیری از وقوع حوادث، آسیب ها و حفاظت کارکنان

اهم فعالیتهای ایمنی و آتش نشانی :

۱ . برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی آتش و اطفاء حریق و مانورهای واکنش در شرایط اضطراری جهت پرسنل انبارها و تاسیسات گاز مایع و جایگاه های عرضه

۲٫ نظارت بر حسن اجرای پروانه های کار سرد و گرم در سطح تاسیسات منطقه

۳٫ ساماندهی وضعیت البسه استحفاظی پیمانکاران و رانندگان نفتکش در سطح انبارها و تاسیسات منطقه

اهم فعالیتهای محیط زیست :

۱ . رساندن سطح فضای سبز در تاسیسات به استانداردهای مورد تائید سازمان حفاظت محیط زیست

۲٫جلوگیری از وروز پساب ها به محیط زیست و به حداقل رساندن ریخت و پاش و آلودگی ها.

اهم فعالیت ها در زمینه آموزش :

آموزش یکی از مهم ترین مسائل مرتبط با استقرار سیستم مدیریت HSE در سازمان است که در این راستا کلاس های آموزشی به صورت مستمر در زمینه مسائل مختلف HSE جهت کلیه نفرات ستادی ، عملیاتی در سطح تاسیسات و مجاری عرضه منطقه برگزار گردید.

تاریخچه نظام مدیریت HSE :

در تاریخ ۲۹/۱۱/۱۳۸۰ وزیر محترم نفت با استقرار نظام مدیریت HSE در صنعت نفت موافقت نمودند و مقرر گردید که پس از بررسی منابع موجود در این خصوص، مدل و راهنمایی جهت استقرار نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در دستور کار شورای مرکزی نظارت بر ایمنی و آتش نشانی قرار گیرد این در حالی بود که بیش از سه سال قبل مطالعات مذکور و انتخاب بهترین گزینه جهت استقرار سیستم کدیریت ایمن، اثربخش و کارا بطور غیر رسمی شروع شده بود. پس از مصوبه شوراء کمیتة کارشناسی و تخصصی ایمنی و آتش نشانی جهت انجام مطالعة گسترده در اسناد، سوابق و بررسی های دقیق نتایج تجربیات شرکت های نفتی بین المللی در زمینة استقرار نظام مدیریت HSE تشکیل گردید. نتایج بررسی مدلهای مختلف و مطالعات بعمل آمده توسط این کمیته منجر به انتخاب مدل انجمن بین المللی تولید کنندگان نفت و گاز (OGP) بعنوان مناسب ترین رویکرد شد. موضوع در سی و هفتمین جلسة شورای مرکزی نظارت بر ایمنی و آتش نشانی تصویب گردید. بدنبال آن موضوع طی نامه ای در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۸۱ از سوی وزیر محترم وقت نفت جهت اجرای الزامات نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در تمامی سطوح صنعت نفت ابلاغ گردید. بررسی منابع و نیروی انسانی، ساختار سازمانی همچنین تسهیلات مورد نیاز از مواردی بود که به ترتیب در دستور کار قرار گرفت. اولین نمودار سازمانی HSE را، در ابتدای سال ۱۳۸۳ شرکت ملی نفت ایران ابلاغ نمود. در تاریخ ۵/۵/۱۳۸۳ وزارت نفت نمودار سازمانی HSE را به تمامی سطوح صنعت نفت، وزارت نفت، شرکت های اصلی نفت، گاز ، پتروشی، پالایش و پخش و هر یک از شرکت های زیرمجموعه به تفکیک ابلاغ نمود. از آن پس تاکنون تمامی شرکت های نفتی در راستای اهداف و خط و مشی تعیین شده حرکت نموده و با تلاش فراوان سعی بر انجام فعالیت ها و وظایف بر طبق روشهای اجرایی و دستورالعمل های کاری که در مرحلة طرح ریزی و با قبل از آن و بر اساس اصول HSE تهیه گردیده است، دارند.

مدیریت بهداشت ایمنی و محیط زیست شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، در ادامه سیاست های این شرکت برای رسیدن به استانداردهای جهانی صنایع نفتی معتبر، توسعة پایدار، تولید روزآمد و خدمت مطلوب و به منظور تغییر نگرش و اصلاح دیدگاه های سنتی نسبت به حادثه در مجموعة خود از نیمة دوم سال ۱۳۸۳ تشکیل شده است. این تشکیلات که جایگزین ادارات ایمنی و آتش نشانی شده، هر چند که بسیار جوان و نوپا است، لیکن در دورة فعالیت کوتاه خود کارنامه ای پربار و تأثیری قابل توجه در مجموعه های عملیاتی بر جا گذاشته است. با نگاهی مختصر به عملکرد این مدیریت می توان به ژرفای تأثیرات کمّی و کیفی آن در ارتقاء سطح سلامت، ایمنی و بهداشت شرایط زیست محیطی مجموعه پالایش و پخش پی برد. میلیون ها نفر ساعت کار عملیاتی با حداقل حادثه در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، نتیجة تغییر نگرش در مدیریت ایمنی این شرکت است.

همزمان با ابلاغ ساختار HSE، تبیین شرح وظایف، شرایط احراز مشاغل و جذب نیروهای انسانی مرتبط در سطح صنعت نفت آغاز گردید. مجموعه این فعالیت ها بیش از یکسال بطول انجامید.

عدم وجود پیشینه از تخصص های مرتبت خصوصاً در زمینة مدیریت یکپارچه HSE استقرار نظام مدیریت را با چالش و کاهش سرعت در پیشرفت برنامه ها خصوصاً مباحث کنترلی حوادث اعم از فوت، بیماریهای شغلی و آلودگیهای زیست محیطی مواجه نمود.

این مهم ضرورت تسریع در طرحریزی و اجرای دوره های آموزشی و افزایش مهارت کارکنان HSE را در همان مراحل اولیه استقرار، الزامی می نمود.

تغییر نگرش سنتی در مباحث کنترل حوادث و تمهیدات پیشگیرانه در تمام طرحها و برنامه ها از برنامه های فرهنگی بود که بهدلیل ماهیت کار و تمرکز بر ایجاد رویکرد نوین در افراد، زمان بر بود اما برنامه ها در سالهای اولیه پایه ریزی شد.

پرواضح است که بهبود فرهنگ از برنامه های زمان بر می باشد و در هیچ زمانی ایستایی ندارد تا نتایج مطلوب از طریق اثربخشی برنامه ها و دستیابی به اهداف HSE MS نمایان گردد. نتایج حاصله نیز مستمراً می بایست بهبود یابند. لذا شرکت ملی پالایش و پخش نیز از سال ۱۳۸۷ با تمرکز بر فرهنگ HSE پایه های نظام مدیریت HSE را تقویت نمود.

تهیه دستورالعمل و روش های اجرایی تخصصی مورد نیاز، همچنین به روز نمودن مقررات، دستورالعمل ها و استانداردهای جاری از دیگر برنامه ها بود که در فاصلة زمانی کوتاهی می بایست در حد مطلوب طرحریزی و اجرا می شد. بنا به ضرورت کار از سال ۱۳۸۴ تاکنون بیش از ۶۰ دستورالعمل و روش اجرایی تنها در وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش تهیه شده است. این در حالیست که در سال ۱۳۸۸ تهیه بیش از ۳۰۰ دستورالعمل و روش اجرایی در دستور کار مدیریت HSE پالایش و پخش قرار گرفته است. بخش عمده از خدمات طرحریزی شده در شرکت ملی پالایش و پخش از سال ۱۳۸۸ بدلیل حجم زیاد، ضرورت تهیه در زمانی کوتاه و نیاز صنایع از طریق خدمات مشاوره های در دست اجرا قرار گرفته است.

دستیابی به شرایط موجود در زمینة مدیریت HSE، مقایسة آماری (Bench Marking)، تعیین فضاهای خالی (Gap Analysis)، تهیه طرح راهبردی و اثربخش (Road Map) از دیگر مواردی است که می بایست شرکت ها در کوتاه ترین زمان ئ بنحوی اثر بخش طرحریزی و ایجاد نمایند.

در حال حاضر با گذشت بیش از ۴ سال از ابلاغیه های مذکور صنعت نفت با طرح و برنامه ریزیهای عمده برای سطوح مختلف کاری و با توجه به مشاغل موجود، درصدد تبیین شرح وظایف HSE برای کلیة سمت ها و تبیین نحوة درگیر شدن تمامی سطوح کاری می باشد. شناسایی فعالیت های بحرانی، تبیین نجوة دخالت کلیة واحدهای مستقر در شرکت ها جهت پیشگیری از وقوع حوادث و ساماندهی فعالیت ها با توجه به دخالت HSE در دیگر سازمانها از برنامه های دشوار و پیش روی مدیریت های HSE است که چنانچه بنحوی اثربخش اجرایی گردند می توان ادعا نمود تا حدودی در مباحث پیشگیرانه و کنترلی حوادث موفق بوده است .