اکو با میراث ایران پُز می‌دهد!
شهروندان:
آذربایجانی‌ها درتازه ترین اجلاس یونسکو نوعی از بازی چوگان که در قره باغ مرسوم بوده است را به عنوان میراث ناملموس این کشور به ثبت رساندند.
هویاین اقدام که طی سال گذشته مقدمات آن فراهم شده بود و هشت ماه پیش پرونده آن در یونسکو نهایی گردید طی روزهای گذشته به عرصه ای برای انتقاد مخالفان دولت و رسانه‌هایی مانند فارس از عملکرد ۱۰۰ روزه سازمان میراث فرهنگی دولت بدل شد. با این حال نجفی رئیس سازمان با تشریح اقدامات میراث برای اعتراض به این اقدام آذربایجان و یونسکو تاکید کرده است که فقط چوگان قره باغ که بازی محلی در جمهوری آذربایجان تلقی می‌شود به نام آذربایجان ثبت شده است و یونسکو اعتراف می‌کند که اصل چوگان مربوط به ایران و بقیه کشورهای منطقه است.
بازی چوگان قره باغ در هشتمین اجلاس سالانه کمیته میراث ناملموس سازمان یونسکو بدون هیچ مخالفی حتی از سوی نمایندگان ایرانی حاضر در این اجلاس در فهرست میراث ناملموس یونسکو به نام کشور آذربایجان ثبت جهانی شد. این تصمیم درحالی در اجلاس باکو گرفته شد که در فیلم معرفی این بازی توسط آذربایجان تایید شده است که این بازی در دو شهر ارومیه و تبریز از شهرهای ایران برگزار می‌شود اما نوعی از چوگان نیز با عنوان”بازی با اسب در منطقه قره باغ” در فهرست میراث در خطر آذربایجان برای ثبت جهانی به یونسکو معرفی شد.
روز گذشته و به دنبال این تصمیم یونسکو رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: در مکاتبه با دبیر کل یونسکو مقرر شد”چوگان به نام ایران ثبت شود”.
محمد علی نجفی در حاشیه جلسه هیات دولت افزود: دولت جمهوری آذربایجان تلاش می‌کرد چوگان را به عنوان بازی ملی به طور دربست به نام خود ثبت کند.وی اضافه کرد: با تلاش و مکاتباتی که با دبیرکل یونسکو صورت گرفت و با توجه به هیاتی که به اجلاس یونسکو در جمهوری آذربایجان فرستاده شد در نهایت فقط چوگان قره باغ که بازی محلی و داخلی در جمهوری آذربایجان تلقی می‌شود به نام آذربایجان ثبت شده است و در واقع در همان مصوبه ثبت هم تلویحا اشاره شد که اصل چوگان مربوط به ایران و بقیه کشورهای منطقه است.معاون رئیس جمهور ابراز امیدواری کرد: چوگان ایرانی که اساس کار چوگان از آن نشات گرفته است با نام جمهوری اسلامی ایران ثبت شود. نجفی گفت: بخشی از این اقدام در اختیار ماست که بر اساس آن مدارک و مستنداتی باید آماده کنیم که کار مشکلی نیست اما بخش اصلی این کار که زمان بر است به یونسکو مربوط می‌شود و فکر می‌کنیم با پیگیری‌های صورت گرفته، ثبت آن به نام جمهوری اسلامی ایران کار مشکلی نباشد. وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: مهمترین اقدام ما هم اکنون ثبت جهانی شهر سوخته زابل است. نجفی افزود: این اقدام نیاز به مقدماتی دارد و هیات‌هایی از یونسکو می‌آیند و جوانب امر را بررسی می‌کنند و فکر می‌کنم امسال بتوانیم این اثر فاخر تاریخی را به ثبت جهانی برسانیم.
همزمان قائم مقام سازمان میراث فرهنگی از پیشنهاد جدید ایران به سازمان یونسکو خبر داد. پیشنهاد هم این است که میراث ناملموس نباید به نام یک کشور ثبت شود و این اقدام درستی نیست. مهدی حجت، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی درباره این پیشنهاد گفت: ما با ثبت میراث ناملموس موافق هستیم، اما این که به نام یک کشور ثبت شود، باعث ایجاد رقابت و دشمنی بین کشورها می‌شود که این موضوع هدف یونسکو نیست. ما این پیشنهاد را مطرح کردیم و یونسکو هم پذیرفته است، لذا باید منتظر باشیم در اجلاسی که محل تصویب این نوع پیشنهادات است، موضوع بررسی شود.
قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همچنین درباره این که چرا پرونده چوگان از سوی کشور آذربایجان به یونسکو ارائه شده است، گفت: هر کشور یک سهمیه در هر سال برای ارائه دفتر به یونسکو دارد. کشور آذربایجان امسال از این سهمیه استفاده کرد. وقتی کشوری زودتر درباره یک پرونده اقدام می‌کند تا موضوع خبری نشود کشورهای دیگر متوجه موضوع نمی‌شوند.معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی در ادامه افزود: ایران متوجه این موضوع که آذربایجان زودتر درخواست ثبت پرونده چوگان را کرده است، نبود. این اواخر که ما آمدیم و متوجه موضوع شدیم و حداثر اقدامات که ممکن بود را در فرصت باقی مانده انجام دادیم. شخص آقای نجفی به مدیر کل یونسکو نامه نوشت. همچنین هیاتی سه نفره را برای رایزنی و دفاع از حق ایران به پاریس فرستادیم.
به گفته قائم مقام سازمان میراث فرهنگی «طبق قوانین میراث ناملموس اگر یک پرونده به نام یک کشور ثبت شود، چند کشور دیگر هم می‌توانند پرونده را به نام خودشان ثبت کنند. برای این که کنوانسیون میراث ناملموس ناظر به تنوع فرهنگی است و می‌خواهد بگوید که فرهنگ‌ها با هم متفاوت هستند. بر همین اساس چوگان را ثبت کرده است و علاقه مند است که چوگان را به نام ایران هم ثبت کند. بطور مثال نوروز اولین پرونده ای بود که در میراث ناملموس در جهان به صورت گروهی بین هفت کشور ثبت شد».
در همین حال دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در تهران اعتراض به یونسکو درخصوص پرونده ارسال شده ثبت جهانی چوگان از سوی آذربایجان را اقدامی اشتباه خواند و گفت: اینکه بخواهیم نسبت به ثبت بازی سنتی چوگان به نام کشور جمهوری آذربایجان اعتراض کنیم، در چارچوب کنوانسیون یونسکو، یک اشتباه است.
محمدرضا سعیدآبادی افزود: اینکه بگوییم چوگان متعلق به ایران است و جمهوری آذربایجان نباید آن را به نام خود ثبت کند، براساس کنوانسیون یونسکو، حقوقی نیست.وی بیان کرد: کنوانسیون میراث معنوی تشکیل شده است تا به بناها و آثار مختلف در سطح دنیا تکثر و تنوع دهد. این کنوانسیون کاری ندارد که ریشه بازی سنتی چوگان کجاست. هرکشور با توجه به محتویات و ویژگی‌هایی که در کنوانسیون یونسکو وجود دارد، می‌تواند یک مهارت، بازی، صنایع‌دستی یا آیین را که در چارچوب مرزهای جغرافیایی کشورش قرار دارد، به نام خود ثبت کند. البته باید به این موضوع توجه کرد که هر کشوری موظف است بررسی‌های لازم را برای انتخاب نوع آیین یا بازی خود مدنظر داشته باشد.
از سوی دیگر عضو هیات رئیسه فراکسیون ورزش مجلس با انتقاد از ثبت جهانی ورزش چوگان به نام کشور آذربایجان، گفت که این اقدام، حاصل بی‌تدبیری وزارت ورزش و سازمان میراث فرهنگی بوده است.
حسین گروسی نماینده مردم شهریار در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با فارس با اشاره به ثبت جهانی ورزش چوگان به نام کشور آذربایجان گفت: این مسأله به دلیل عدم پیگیری و بی تدبیری وزارت ورزش و جوانان و همچنین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رخ داده و پیش از این هم ما شاهد بودیم که ورزش کبدی که متعلق به کشور ما بود به نام کشور هندوستان ثبت شد و فدراسیون این ورزش در کشور هندوستان قرار دارد.وی افزود: موضوع ثبت جهانی ورزش چوگان به نام کشور آذربایجان و کوتاهیهای صورت گرفته در این امر در کمیسیونهای تخصصی مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد و بررسی‌های لازم در این زمینه صورت خواهد گرفت.عضو هیات‌رئیسه فراکسیون ورزش مجلس اظهار داشت: سابقه ورزشهای گروهی برای اولین بار به کشور ایران باز می‌گردد و اولین ورزش ایران در این زمینه نیز ورزش چوگان است و باید تدبیری اندیشیده شود تا از تکرار مواردی که در مورد ثبت جهانی ورزش چوگان اتفاق افتاد در موارد دیگر جلوگیری شود.
خارج از اینکه پرونده ارائه شده توسط آذربایجان دارای چند مشکل از جمله استفاده از نام قره باغ آن هم در آذربایجان که محلی برای مناقشات سیاسی کشورهاست و مورد دیگر مربوط به پیشنهاد ثبت این بازی در فهرست میراث در خطر بود این مساله مهم است که بایدتاریخ مان را دو دستی بچسبیم وگرنه سابقه تاراج تاریخ ودانشمندان وهنرمندان کشورمان توسط کشورهایی که به دنبال کسب تاریخ بدون سبقه ان هستند کم نیست همین آذربایجان آثاری همچوت تار و غذای سنتی دلمه را بدون هیچگونه سبقه ای به نام خود کرد ودرمورد چوگان تنها توانست ان را به نام چوگان منطقه قره باغ ثبت نماید که این خطری بود که از کنار گوش ما گذاشت.
