چند هزاره پس از کوروش؛ تدوین سند حقوق بشر
شهروندان:
اعلامیه جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده‌است.
این اعلامیه نتیجه مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای نخستین‌بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند، به‌صورت جهانی بیان می‌دارد. اعلامیه مذکور شامل ۳۰ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی‌ای را که تمامی ابنای بشر در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند، مشخص کرده‌است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، ۳سال پس از تاسیس سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و اعلامیه جهانی حقوق بشر که هدف آن برقراری تضمین حقوق آزادی‌های برابر برای همه مردم بود در ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب رسید. روزی که اینک در سراسر جهان به‌عنوان روز بین‌المللی حقوق بشر گرامی داشته می‌شود. با تاسیس سازمان ملل متحد و تصویب اساسنامه آن، رهبران کشورهای جهان تصمیم گرفتند نقشه راهی به‌منظور تضمین و نگاهبانی از حقوق همه شهروندان جهانی به‌وجود بیاورند.
به همین منظور، سندی در این زمینه تدوین شد که در نخستین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در‌سال ۱۹۴۶ در میان اعضای سازمان ملل متحد به بحث گذاشته شد. مجمع عمومی پس از مطالعه این سند که «اعلامیه حقوق و آزادی‌های اساسی بشر» نام‌گذاری شده‌بود، آن را برای بررسی بیشتر به «شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد» تسلیم کرد.
کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد در آن زمان از ۱۸ عضو با پیشینه‌های فرهنگی، سیاسی و مذهبی گوناگون تشکیل شده بود. ۴کشور اسلامی ترکیه، مصر، لبنان و پاکستان نیز عضو این کمیسیون بودند. النور روزولت، بیوه فرانکلین روزولت رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا که بین سال‌های ۱۹۳۳ تا‌سال ۱۹۴۵ میلادی بانوی نخست آمریکا بود، سرپرستی هیأت تحریریه تدوین منشور حقوق بشر را برعهده داشت. رنه کاسین فرانسوی، شخصیت با نفوذ دیگری است که مسئولیت تدوین نسخه اولیه این منشور را برعهده داشت. رنه برای مدتی کرسی استادی رشته حقوق دانشگاه پاریس را در اختیار داشت و در حوزه حقوق بین‌الملل صاحب‌نظر بود. چارلز مالک، نماینده لبنان در کمیسیون حقوق بشر بود و با باور ریشه‌دار خود به «حقوق طبیعی» همه انسان‌های کره خاکی، در کنار سایر اعضای این کمیسیون تلاش خستگی‌ناپذیر خود را در جهت تدوین منشور جهانی حقوق بشر به‌کار‌گرفت. اعضای کمیسیون برای نخستین‌بار در‌سال ۱۹۴۷ میلادی تشکیل جلسه دادند.
بنا به گزارش کتاب رکوردهای گینس، اعلامیه جهانی حقوق بشر رکورد بیشترین ترجمه را در بین مکتوبات در طول تاریخ به خود اختصاص داده‌است. در سال ۱۲۵۸ خورشیدی، به‌دنبال کاوش‌های گروه انگلیسی در معبد بزرگ اسگیله در شهر باستانی بابل در میاندورود، استوانه‌ای از گل پخته به‌دست باستان‌شناسی کلدانی به نام هرمز رسام پیدا شد که بررسی‌های نخستین نشان می‌داد که گرداگرد این استوانه را نوشته‌هایی به خط و زبان بابلی در برگرفته است که گمان می‌رفت نوشته‌ای از فرمانروایان آشور و بابل باشد.
اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که این نوشته در‌سال ۵۳۸ پیش از میلاد به فرمان کوروش بزرگ هخامنشی و به هنگام ورود به شهر بابل نوشته شده است. از زمان نگارش این فرمان تا به امروز بیش‌از هزار سال می‌گذرد. منشور کوروش هخامنشی، کهن‌ترین بیانیه حقوق بشر شناخته‌شده جهان و سند سربلندی ایرانیان از همزیستی آشتی‌جویانه و گرامیداشت باورها و اندیشه‌های مردمان آنزمان در هنگامه بنیانگذاری نخستین امپراطوری جهان است. کوروش کبیر، آغازگر سلسله هخامنشیان ایران، هیچ گروه انسانی را به بردگی نگرفت و سپاهیانش را از تجاوز به مال و جان رعایا بازداشت.
به دستور کوروش، شرح وقایع و دستورات وی روی یک لوح استوانه‌ای سفالین نگاشته‌شد و در معبد مردوک قرار‌گرفت. قرن‌ها بعد منشور برجای مانده از بنیانگذار سلسله هخامنشیان به نمادی از نخستین سند جهانی حقوق بشر بدل شد و نسخه‌ای ساخته‌شده از آن به صورتی نمادین در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک قرار‌گرفت. در‌سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل آن را به ۶ زبان رسمی سازمان منتشر‌کرد و بدلی از این منشور در مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک نگهداری می‌شود.
موزه بریتانیا یا بریتیش میوزیوم این سند را نخستین بیانیه حقوق بشر می‌خواند و همین‌طور بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد، در جریان سفر به تهران، رسما از استوانه کوروش به‌عنوان نخستین بیانیه حقوق بشر یاد کرد و آن را مایه افتخار ایرانیان دانست. در این لوح استوانه‌ای، کوروش پس از معرفی خود و دودمانش و شرح مختصر فتح بابل، بیان می‌کند که چگونه آرامش و صلح را برای مردم بابل و سومر و دیگر کشورها به ارمغان آورده. پس از آن، کوروش بزرگ می‌گوید که چگونه نیایشگاه‌های ویران‌شده را از نو ساخته و مردمی را که اسیر پادشا‌هان بابل بودند به میهنشان برگردانده است.
