تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۲۲:۰۷

شهروندان:
زندگی و سلوک امامان معصوم(ع) در استمرار سیره پیامبر قرار داشته و مسلمانان به آنان چونان مشعل‌های فروزان هدایت رو می‌آورند.

 امام رضا(ع) به عنوان درخشان‌ترین چهره روزگار خود در عرصه حیات سیاسی نیز رخ نمود و با موضع‌گیری‌های هوشمندانه، روش‌های دوگانه و فریبکارانه عباسیان را معرفی و افشا کرد.

امام رضا (ع) در دوران پدرش در شرایطی سخت روزگار گذرانید و شاهد رنج و زندان‌های مکرر و درازمدت امام موسی کاظم(ع) تا لحظه شهادت بود. آغاز امامت آن حضرت نیز با سخت‌گیری‌های بسیار مواجه شد، تا آنجا که امامت ایشان تا ۴ سال از اغیار پنهان گردید و آشکار نگردید.

در این سال‌ها اطرافیان ‌هارون‌الرشید، خلیفه وقت عباسی بویژه برمکیان وی را تشویق به کشتن امام رضا(ع) می‌کردند. اما‌ هارون که از انفجار و شورش‌های مردمی علیه حکومت خود بیم داشت، از این پیشنهاد سرباز می‌زد و با گماردن جاسوسان بسیار در اطراف امام(ع) کلیه رفتار آن حضرت را تحت کنترل درآورده بود. با بروز شکاف میان برمکیان و ‌هارون‌الرشید و حذف آنان از دستگاه خلافت عباسی و نیز سفر ‌هارون به ری و از آنجا به خراسان و در نهایت مرگ وی، شرایط برای اعلام امامت امام رضا(ع) فراهم گردید و مسلمانان جانشین امام موسی کاظم(ع) را شناختند.

امام رضا(ع) با اغتنام از شرایط جدید همچون جدش امام صادق(ع) به احیای شریعت نبوی که در اثر فاصله میان مسلمانان با رهبران دینی دچار انحطاط و انحراف شده بود، پرداخت.

جریان‌های انحرافی بسیاری در روزگار عباسیان رواج یافته بود و هریک با کسب پیروانی امت اسلامی را به خود مشغول کرده بودند. موج انحرافات تا آنجا پیش رفته بود که وکیلان امام موسی کاظم(ع) پس از شهادت این حضرت با این ادعا که امام موسی کاظم(ع) از دنیا نرفته بلکه آن حضرت همان مهدی موعود است که در پرده غیبت به سر می‌برد، فرقه واقفیه را شکل دادند.

در این شرایط شمار مذاهب اسلامی فزونی یافته و جدال بر سر «جبر» و «تفویض» بالا گرفته بود حتی جنبش‌های سیاسی همانند «زیدیه» و «اسماعیلیه» به جریانات اعتقادی و دینی مبدل شده و با ادعاهای باطل بر پدیده‌های انحراف فکری دامن می‌زدند.

شاعران برای رسیدن به درهم و دینار حاکمان را تقدیس می‌کردند، مفتیان و فقیهان نیز گام در راهی داشتند که هوس‌ها و تمایلات حاکمان را تأمین می‌کرد و با فتاوای خود راه هرگونه ناروایی را بر خلفا هموار می‌کردند. در چنین شرایطی امام رضا(ع) که از سوی پدرش عالم آل محمد(ص) لقب گرفته است به اصلاح جامعه اسلامی و پالودن آن از نابسامانی‌ها و گسترش پایگاه شریعت نبوی و نشر مفاهیم و اندیشه‌های آری از بدی پرداخت و امت را برای دوره‌های پیش رو و شرایطی که در آینده تجربه خواهد کرد، آماده نمود. درگیری «امین» و «مأمون» که هر یک ادعای جانشینی‌ هارون‌الرشید را داشتند، به امام رضا(ع) مدد رسانید تا به نشر آموزه‌های دینی پرداخته و موفق به تربیت شاگردان مصلح شود. کتب تاریخی از ۳۰۰ اندیشمند مسلمان که جملگی در مکتب امام رضا(ع) تربیت یافتند، نام برده‌اند.

خلافت عباسیان براثر انشعاب و اختلاف داخلی دستخوش آشفتگی و نابسامانی گردید و بازماندگان ۲۰۰ هزار کشته که بر اثر جنگ‌های بی ثمر میان دو برادر تلف شده بودند، زمینه نارضایتی‌ها و شورش‌های بسیاری را فراهم آورده بود. از سوی دیگر ستم‌های انباشت شده در روزگار حاکمیت عباسیان آتش انقلاب و شورش‌ها را شعله‌ور می‌ساخت به طوری که در شهرهای شام، موصل، عراق، کوفه، بصره، مکه، یمن، فارس، اهواز و مدائن جمعیت‌هایی سر به شورش برداشته بودند. از این رو مأمون که در خلافت از همان شیوه پیشینیان خود پیروی می‌کرد برای نجات خلافت عباسی ابتدا امام رضا(ع) را وادار به هجرت از مدینه به مرو نمود. آنگاه ایشان را مجبور به پذیرش ولایتعهدی کرد تا با مشروعیت معنوی دادن به حکومت خویش دامنه جنبش‌های مردمی را محدود سازد همچنین با جدا کردن امام از مردم خطر وجود امام را مهار سازد.

امام نیز که در تنگنا قرار گرفته بود به طور مشروط ولایتعهدی مأمون را پذیرفت و از فرصت پیش آمده استفاده نمود و به اقامه دین و احیای سنت نبوی پرداخت. مأمون پس از مدت کوتاهی پی به اشتباه خود برد و برای آنکه امام را از سر راه خود بردارد آن حضرت را مسموم کرد و به شهادت رسانید. شهادت عالم آل محمد امام علی ابن موسی‌الرضا(ع) بر عموم مسلمانان بویژه هموطنان عزیز تسلیت باد.

 اسماعیل علوی

ایران