تخصیص یارانه با مدل مالیات‌منفی
شهروندان:
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه نوعی آشفتگی جدی به جا مانده از قبل، در اقتصاد کلان کشور قابل مشاهده است، پیشنهاد کرد: مسیر اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها از مدار فعلی تغییر کند و براساس یک مدل مالیاتی موسوم به «مالیات‌منفی»، تخصیص بهینه یارانه به متقاضیان نیازمند آغاز شود.
عباس آخوندی در همایشی که با عنوان «توسعه نظام تامین مالی در ایران» برگزار شد، ابتدا به آسیب‌شناسی پروسه تامین مالی بخش مسکن پرداخت و سپس نقاط ضعف طرحی را که طی سال‌های اخیر با اجرای آن قرار بود فقرزدایی در کشور اتفاق بیفتد، تشریح کرد.
وزیر راه و شهرسازی درباره طرح هدفمندی یارانه‌ها، گفت: این طرح می‌توانست به گونه‌ای اعمال شود که به افزایش با ثبات رفاه شهروندان بینجامد نه اینکه مناسبات دولت و جامعه را مخدوش کند.
آخوندی با اشاره به اینکه وزارت راه و شهرسازی در ۱۲ حوزه کاری فعالیت می‌کند، افزود: لازم است ابتدا برای درک صحیح اوضاع اقتصادی، تصویری از اقتصاد کلان را مطرح کنم، زیرا به نظر می‌رسد مدت زیادی است در وضعیت آشفتگی اقتصاد کلان به‌سر می‌بریم، به‌ویژه اینکه دولت یازدهم با آشفتگی جدی ناشی از قبل نیز مواجه است. برای چاره‌اندیشی جهت خروج از این اوضاع، نیاز داریم نسبت به مسائل بنیادین بحث و بررسی کنیم.
وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: یکی از مباحث نیازمند بررسی بنیادین، مفاهیم «کارکرد مالیات» و «عدالت» است. باید به این دو پرسش پاسخ داده شود که «چرا هنوز به جمع‌بندی روشنی از مالیات نرسیده‌ایم؟» و «چرا سرنوشت مفاهیم عدالت، همبستگی اجتماعی و پدیده فقر به‌ویژه فقر شهری مبهم است؟»
آخوندی با بیان اینکه باید در مسائل بنیادین به چارچوب عملیاتی دست یابیم، تاکید کرد: شاخص نهایی موفقیت دولت‌ها، در نهایت رفاه شهروندان است و اگر این شاخص مشخص نشود، میزان افزایش رفاه قابل اندازه‌گیری نیست.
وزیر راه و شهرسازی سپس درباره ابزارهایی که می‌تواند به رفاه شهروندان یک جامعه منجر شود، گفت: آنچه می‌تواند مالیات را به شکل بنیادین توجیه کند بازتولید ثروت است، اما وقتی مالیات فعلی امکان جبران هزینه‌های جاری دولت را ندارد و فقط ۳۵ تا ۴۰ درصد هزینه‌های جاری دولت از طریق مالیات تامین می‌شود، چگونه این ابزار – مالیات – می‌خواهد به مفهوم عدالت، بازتولید ثروت و همبستگی اجتماعی منجر شود.
آخوندی در ادامه سخنرانی خود، هدفمند کردن یارانه‌ها را موضوعی دانست که با هدف سیاسی کسب آرای عمومی آغاز شد و مناسبات دولت و جامعه را مخدوش کرد.
وزیر راه و شهرسازی افزود: در هدفمندکردن یارانه‌ها، بحث رفع فقر محور کار نبود، حال آنکه این طرح می‌توانست به‌گونه‌ای اعمال شود که به افزایش با ثبات رفاه شهروندان بینجامد.
آخوندی با این اعتقاد که یارانه چیزی به غیر از «مالیات‌منفی» نباید باشد، تصریح کرد: اصولا مالیات براساس درآمد از صفر تا بالاتر طبقه‌بندی می‌شود؛ بنابراین افرادی که زیر خط فقر قرار دارند علی‌القاعده باید مالیات منفی دریافت کنند و از دیگران هم مالیات بگیرند؛ بنابراین برای هدفمندی یارانه‌ها باید با ورود به این نوع تعریف در حوزه مالیات، برنامه‌ریزی کرد.
آخوندی با تاکید بر اینکه مخالف پرداخت نقدی به شهروندان نیستم، افزود: باید عنوان پرداخت را مشخص کنیم، اما در جامعه بحث نشده است که یارانه حق اجتماعی است یا کمک به نیازمندان متقاضی که همان قانون مصوب مجلس است. از طرفی ماهیت و هدف از این پرداخت نامشخص است.
وزیر راه و شهرسازی گفت: برنامه هدفمندسازی یارانه‌ها در آخر کار باید با یک مدل مورد سنجش قرار گیرد و آثار آن مشخص شود و برای این منظور شاخص‌هایی همچون عدالت، همبستگی اجتماعی، افزایش رفاه شهروندان و … را باید مدنظر قرار دهیم.
آخوندی تصریح کرد: عدالت، همبستگی و افزایش رفاه شهروندان سه هدف اصلی برنامه است که در سه قالب مالیات، توسعه زیربناها و توسعه رقابت در جامعه قرار می‌گیرد. اگر دولت موفق به کاهش هزینه مبادله نشود و رقابت نباشد، قیمت محصول افزایش می‌یابد و قدرت رقابت و رفاه شهروندان نزول می‌یابد. ضمن اینکه رقابت را باید اصلی‌ترین مساله در نظر گرفت و آنچه را خارج از چارچوب رقابت است حذف کرد.
