ثبتنام یارانه نقدی؛ آری یا نه؟
شهروندان:
از ساعت 12 شب گذشته ثبت نام از نخستین گروه متقاضیان یارانه نقدی آغاز شد. در این طرح کسانی که خود را مستحق یارانه می‌دانند بر اساس شماره ملی در مدت 10 روز ثبت نام اینترنتی خود را انجام می‌دهند. درباره میزان استقبال مردم از انصراف میان کارشناسان نظرهای مختلفی وجود دارد اما «اکبر ایزدی» رئیس سازمان هدفمندی یارانه‌ها در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اعتقاد دارد تعداد زیادی از یارانه بگیران فعلی و حتی افراد نیازمند با ثبت نام نکردن انصراف خود را اعلام می‌کنند تا یارانه آن‌ها در کنار درآمد افزایش قیمت حامل‌های انرژی صرف ارتقای نظام سلامت و بیمه مردم شود.
در همین راستا ایزدی از ۶ میلیون ایرانی که تحت هیچ‌گونه بیمه پایه‌ای نیستند دعوت می‌کند از همین امروز برای بیمه شدن به سازمان بیمه سلامت ایران مراجعه کنند. به گفته وی بخشی از تعهدات دولت در مرحله دوم هدفمندی در کوتاه مدت و بخشی در بلندمدت زندگی مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این گفت‌و‌گو علاوه بر پیگیری تعهدات دولت در طرح دوم هدفمندی پاسخ برخی از سؤال‌ها و ابهام‌های مردم را نیز دریافت کردیم.
- دولت یازدهم چگونه به این نتیجه رسید که روش اجرای هدفمندی یارانه‌ها را تغییر دهد؟
در فاز اول هدفمندی به همه افراد جامعه یارانه نقدی پرداخت می‌شد که علاوه بر کاهش اثرگذاری ادامه این روند نیز ممکن نبود. این در حالی است که هر ماهه بین ۸۵ تا ۱۰۰ هزار نفر به جمعیت یارانه‌بگیران اضافه می‌شود. سالانه حدود ۲/۱ میلیون تولد و ۴۰۰ هزار فوت در کشور اتفاق می‌افتد که به غیر از تعداد کمی همه تازه متولدان به جمع یارانه بگیران افزوده می‌شدند. براین اساس دولت جدید پس از چندین ماه بررسی به این نتیجه رسید که روش اجرای این قانون باید تغییر کند و اعتبارات آن به تأمین امنیت غذایی جامعه و نظام سلامت اختصاص یابد. در همین زمینه قرار است در سال جاری شش سبد کالا در کشور توزیع شود و نخستین سبد کالا در اردیبهشت سال جاری میان افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی توزیع می‌شود.
- در مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها درآمدهای حاصل از افزایش قیمت‌ها همچنین انصراف یارانه‌بگیران در چه بخش‌هایی هزینه می‌شود؟
دولت یازدهم از نخستین روزهای فعالیت خود درصدد این برآمد که حمایت‌های یارانه‌ای را نظام‌‌مند و هدفمند کند و علاوه بر پرداخت یارانه به نیازمندان واقعی، گروه‌های خاص و آسیب‌پذیر جامعه را نیز بیشتر مورد حمایت قرار دهد. براین اساس بخشی از درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها در نظام سلامت که هدف آن کاهش سهم مردم از پرداخت هزینه‌های درمان است اختصاص می‌یابد. همچنین گسترش بیمه‌های اجتماعی گروه‌های خاص مانند کارگران ساختمانی، باربران، رانندگان درون و برون شهری، خادمان مساجد و … به منظور تحت پوشش قراردادن آن‌ها هم در بیمه بازنشستگی و اجتماعی یکی دیگر از بخش‌هایی است که از منابع یارانه‌ها انجام می‌شود.
درواقع دولت قصد دارد با این اقدام‌ها در نظام سلامت، کارایی و قدرت را به دفترچه‌های بیمه بازگرداند و ۵ تا ۶ میلیون ایرانی که تحت پوشش بیمه پایه قرار ندارند تحت پوشش قرار گیرند.
- برای پوشش بیمه‌ای این تعداد چه مبلغی پیش بینی شده است؟
برای پوشش این تعداد از ایرانیان در ۲۸ اسفند سال گذشته مبلغ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بابت ارتقای سطح خدمات بهداشتی به مردم پرداخت شد. در ابتدای سال جاری نیز ۷۰۰ میلیارد تومان به سازمان سلامت ایران بابت تحت پوشش قرار گرفتن افرادی که تاکنون بیمه نشده‌اند تخصیص داده شد.
- در چه زمانی می‌توان انتظار داشت که تمام مردم ایران تحت پوشش بیمه قرار گیرند. از سوی دیگر سهم بیمه‌شدگان در پرداخت هزینه‌های درمان که اکنون به ۷۰ درصد می‌رسد به چه میزان کاهش خواهد یافت؟
در قانون برنامه پنجم تکلیف شده است که سهم پرداختی بیمه‌شدگان و هزینه‌های درمان به ۳۰ درصد کاهش یابد و در واقع شرایط فعلی معکوس شود، یعنی سهم بیمه‌ها به ۷۰ درصد افزایش یابد. در قانون بودجه ۹۳ باید ۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به نظام سلامت پرداخت شود هر چند یکسری از تعهدات مانند ارتقای محیط زیست و بیمه بیکاری زمانبر است ولی تعهداتی مانند تحت پوشش قرار دادن کسانی که بیمه نیستند را می‌توان به سرعت انجام داد بنابراین این افراد از همین امروز می‌توانند برای بیمه شدن به سازمان بیمه سلامت ایران مراجعه کنند. همچنین مبلغی که برای ارتقای نظام سلامت اختصاص یافته است صرف هتلینگ بیمارستان‌ها و تأمین تجهیزات دارویی آن‌ها می‌شود تا بهترین خدمات به مردم ارائه شود. بر این اساس برای زایمان طبیعی حتی یک ریال هم دریافت نمی‌شود.
- مبلغ ۴۸۰۰ میلیارد تومانی که به آن اشاره کردید چه زمانی باید به سازمان‌های ذی‌ربط پرداخت شود؟
این مبلغ مربوط به فاز دوم هدفمندی یارانه‌هاست ولی برای این‌که بخشی از مشکلات پیش از اجرای قانون حل شود و مردم اثرات آن را ببینند ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از این مبلغ پیش از اجرای فاز دوم پرداخت شد که شامل ۱۸۰۰ میلیارد تومان برای ارتقای نظام سلامت و ۷۰۰ میلیارد تومان برای بیمه‌شدگان می‌شود.
- در مرحله دوم هدفمندی دولت چه تعهدات دیگری را پذیرفته است؟
علاوه بر موضوع‌هایی که گفته شد تعهدات دیگری مانند کمک به بهبود محیط زیست و حمایت از تولید دارد که در بخش تولید مبلغ ۱۰هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. امید این است که در سال جاری بخش عمده این مبلغ در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد.
- ۱۰ هزار میلیارد تومانی که برای بخش تولید اختصاص یافته است به صورت نقدی پرداخت می‌شود یا از طرق غیر‌نقدی و حمایتی توزیع می‌شود؟
در سال گذشته یکی از کارگروه‌های ۱۱ گانه ستاد هدفمندی یارانه‌ها، کارگروه حمایت از تولید است که پس از بررسی‌های کارشناسی بسته حمایتی آن آماده شده است، اما در خصوص نحوه حمایت هنوز تصمیم‌گیری نهایی نشده است.
- برای قیمت سوخت (بنزین، گازوئیل و CNG) چه برنامه‌ای دارید؟
در مجموع قیمت تمام حامل‌های انرژی با شیب ملایمی افزایش می‌یابد. بر این اساس قیمت سوخت پس از ثبتنام یارانه‌ها اعلام می‌شود.
- آیا نظام سهمیه‌بندی و دونرخی بنزین حفظ می‌شود؟
بله، بر‌اساس آخرین تصمیم‌گیری‌ها، نظام کارتی و دونرخی بنزین در مرحله دوم هدفمندی نیز ادامه دارد.
- اجرای تعهداتی که دولت در مرحله دوم پیش‌بینی کرده است تا چه حد به انصراف یارانه‌بگیران منوط شده است؟ یعنی اگر مثلاً ۵۰ درصد یارانه‌بگیران انصراف ندهند، تحول نظام سلامت و بیمه و درمان و همچنین حمایت از تولید بر زمین می‌ماند؟
بر‌اساس قانون بودجه، یارانه نقدی در سال جاری تنها به نیازمندانی که ثبتنام می‌کنند، پرداخت می‌شود. با وجودی که دولت هیچ‌گونه بنایی بر حذف ندارد، بیش از ۴۰ بانک اطلاعاتی در اختیار دولت است که در صورت لزوم می‌تواند با استفاده از آن‌ها افراد ثروتمند را شناسایی کند. هرچه مشارکت مردم در انصراف بیشتر باشد، دولت در اجرای تعهدات خود بهتر عمل می‌کند. بسیاری از تعهداتی که دولت بر‌عهده گرفته، در زندگی همه مردم تأثیر می‌گذارد و باز‌می‌گردد.
- پیش‌بینی شما از انصراف یارانه‌بگیران چقدر است؟
بر‌اساس نظرسنجی‌هایی که انجام داده‌ایم، استقبال مردم از انصراف بسیار بالا خواهد بود. با شناختی که از مردم داریم، به استقبال از انصراف خوش‌بین هستیم. اگر مردم بدانند که یارانه آن‌ها صرف امور زیرساختی کشور می‌شود، ثبتنام نخواهند کرد. حتی بسیاری از کسانی که درآمد بالایی هم ندارند، از دریافت یارانه منصرف می‌شوند.در مجموع پیش‌بینی ما از انصراف یارانه‌بگیران در حدی است که تکلیف قانونی مرحله دوم هدفمندی انجام شود در این زمینه هیچ شکی نداریم ولی هرچه انصراف بیشتر باشد، دولت می‌تواند خدمات بهتری ارائه کند. به اعتقاد من بسیاری از افراد با خواندن صفحه اول ثبتنام از دریافت یارانه انصراف می‌دهند. در این صفحه علاوه بر مطرح شدن بحث جریمه به دسترسی به اطلاعات اقتصادی مردم اشاره شده است.
- محاسبه‌ای از میزان احتمالی تورم مرحله دوم هدفمندی داشته‌اید؟
بر‌اساس بررسی‌هایی که کارشناسان انجام داده‌اند، در بدترین حالت تورم مرحله دوم ۶ درصد خواهد بود. نرخ تورم انتظاری نیز که در حال کاهش است.
- یکی از سؤال‌ها و دغدغه‌های مردم نحوه به روزرسانی اطلاعات در سایت هدفمندی است. برای مثال کسی که از دریافت یارانه انصراف داده است و پس از آن شغل خود را از دست می‌دهد، آیا می‌تواند دوباره ثبتنام کند؟
ما باید آمار را یک موجود زنده و پویا بدانیم. بر این اساس فضای ثبتنام را نمی‌بندیم. بدین منظور در کمیسیون ماده ۱۰۰ که در فرمانداری‌ها تشکیل می‌شود، کسانی که خواستار بازگشت به یارانه‌ها هستند، می‌توانند درخواست خود را مطرح کنند. در این کمیسیون مقام‌های استانداری، فرمانداری، ثبت‌احوال، مدیرکل امور اقتصادی شهرستان و یک قاضی حضور دارند و در این زمینه تصمیم‌گیری می‌کنند. بنابراین اطلاعات به روز می‌شود و مبنای عمل قرار می‌گیرد.
- پس از اتمام ثبتنام دو حالت وجود دارد یا تعداد انصرافی‌ها زیاد است که دیگر نیاز به راستی‌آزمایی نیست یا این‌که تعداد انصرافی‌ها کم است که باید اطلاعات راستی‌آزمایی شود. در این صورت و با توجه به این‌که یارانه اردیبهشت چند روز پس از ثبتنام باید پرداخت شود، راستی‌آزمایی تا قبل از آن به اتمام می‌رسد؟
اگر نیاز به راستی‌آزمایی شود به راحتی می‌توان دهک بالای درآمدی را که شناخته شده‌اند، حذف کرد. در این زمینه سه ملاک برای شناسایی این افراد داریم که یکی ملک مسکونی با ارزش بیش از ۵۰۰ میلیون تومان، خودروی بالای ۶۰ میلیون تومان و انجام سه سفر خارج از کشور است. بنابراین یک روزه می‌توان نتیجه این کار را اعلام کرد.
- با توجه به این که ثبتنام یارانه نقدی اینترنتی است برای کسانی که به اینترنت دسترسی ندارند چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
برای روستا‌هایی که به اینترنت دسترسی ندارند مراجعه حضوری به ۶ مرکز شامل کمیته امداد، بهزیستی، دفاتر ICT، دفاتر پیشخوان دولت، پلیس +۱۰ و پست بانک پیش‌بینی شده بود ولی در این زمینه یک خلأ وجود دارد چرا که برخی از روستاها وجود دارند که به این مراکز نیز دسترسی ندارند. بنابراین با شرکت پست قراردادی منعقد کردیم که در زمان ثبتنام واحدهای سیار خود را به ۲۰ هزار روستای کم جمعیت بفرستند تا در این بخش همه تحت پوشش قرار گیرند.
- زیرساخت سایت ثبتنام مشکلی ندارد؟
حتی اگر در هر ثانیه ۲ تا ۳ میلیون نفر همه برای ثبتنام به سایت مراجعه کنند هیچ‌گونه مشکلی وجود ندارد و تمام برنامه‌ریزی‌ها انجام شده است.
- سایت انصراف هم راه‌اندازی می‌شود؟
این سایت برای کسانی راه‌اندازی خواهد شد که پس از ثبتنام در مرحله دوم پشیمان می‌شوند. این گروه در این سایت که طی روزهای آینده راه‌اندازی می‌شود، می‌توانند درخواست انصراف خود را ثبت کنند البته در زمان ثبتنام تا زمانی که فرد صفحه سوم را تأیید نکرده باشد مشکلی وجود ندارد ولی تأیید آن قابل برگشت نیست.
نگاهی آماری به مرحله اول هدفمندی یارانه‌ها
از ابتدای اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها تاکنون ۳۸ مرحله یارانه نقدی به ارزش ۱۴۴ هزار میلیارد تومان بین ۳میلیارد نفر توزیع شده است. اما در این مدت تنها ۶۸ درصد از یارانه نقدی پرداخت شده از محل اصلاح قیمت حامل‌های انرژی تأمین و مابقی آن از بودجه عمومی دولت پرداخت شده است. همچنین در این مدت هر ماه حدود ۱۰۰ هزار نفر به جمعیت یارانه بگیران افزوده شده است. بدین ترتیب در مدت ۳۸ ماه ۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر به فهرست یارانه نقدی اضافه شده است.
سیاوش رضایی
ایران
