تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۱ فروردین ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۰۹:۲۱

شهروندان:
با وجود افزایش 21 درصدی بودجه کمیته امداد در سال 93 اما حسین انواری، سرپرست این نهاد حمایتی روز گذشته اعلام کرد که مستمری مددجویان تحت پوشش کمیته امداد تا اطلاع ثانوی افزایش نمی‌یابد. در حال حاضر حدود 5 میلیون و 500 هزار نفر تحت پوشش حمایت‌های غیر مستقیم و اضطراری و حدود 4 میلیون و 500 هزار نفر تحت پوشش حمایت‌های مستقیم کمیته امداد قرار دارند که از این تعداد یک میلیون و 500 هزار نفر سالمند، یک میلیون نفر زن سرپرست خانوار و صد هزار دانشجو و 400 هزار دانش‌آموز هستند.

حدود ۳ میلیون نفر هم تحت پوشش حمایت‌های مستقیم و غیر مستقیم سازمان بهزیستی کشور قرار دارند که تایید ناتوانی مددجویان تحت پوشش هر دونهاد از امرار معاش و گذران زندگی، از هفت خوان مددکاری بهزیستی و کمیته امداد عبور کرده تا این افراد پس از مدت‌ها انتظار، در فهرست دریافت حمایت‌های ناچیز نقدی و غیرنقدی نهادهای حمایتی قرار بگیرند.

 کار با اجرای برنامه پنجم خراب شد

در حالی که بند «ج» ماده ۳۹ قانون برنامه پنجم توسعه تاکید کرده که هر ساله ۱۰ درصد از خانواده‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی، به توانمندی رسیده و از فهرست حمایت‌ها خارج شوند، هر دو نهاد حمایتی از آغاز اجرای برنامه پنجم توسعه، بیش از آنکه به مفهوم و ماهیت توانمند‌سازی مددجویان خود توجه داشته باشند، روی خود را به سوی انجام وظیفه‌یی متمایل کردند که صرفا بار وظایفشان را سبک می‌کرد بی‌آنکه از واقعیت توانمندی اثری باشد.

چنانکه در میان خانوارهای به اصطلاح «توانمند» شده که سابق بر این از حمایت‌های نقدی سازمان بهزیستی کشور و کمیته امداد بهره می‌برده‌اند هم به فراوانی می‌توان سراغ گرفت. از مواردی که پس از دریافت یک دستگاه سبزی‌خردکنی یا یک چرخ خیاطی یا حتی رقمی ناچیز به عنوان سرمایه اولیه برای خرید چند جفت جوراب و لیف و چند بسته کبریت، سازمان حمایتی بدون آنکه به توان خانواده برای امرار معاش با همین وسایل توجهی داشته یا مددکاری پس از خروج را انجام دهد، نام مددجوی تحت پوشش را از فهرست حمایت‌های خود حذف کرده است.

علاوه بر آنکه با وجود اذعان مسوولان هر دو سازمان نسبت به ناچیز بودن مستمری‌های پرداختی به آن گروه از مددجویانی که از هرگونه فعالیت اقتصادی ناتوان بوده و نیازمند دریافت کمک‌های ریالی هستند هم، سقف مستمری‌ها تا امروز از رقم ۱۰۰ هزار تومان فراتر نرفته در حالی که طبق قانون باید مستمری‌های پرداختی معادل ۴۰ درصد حداقل دستمزد رسمی باشد. امروز از مددجویان بسیاری می‌توان سراغ گرفت که به دلایل مختلف، تنها منبع درآمد و تامین معاش شان، مستمری ۴۰ الی ۷۰ هزار تومانی پرداختی از سوی سازمان بهزیستی کشور و یارانه پرداختی دولت است که در مجموع از رقم ۱۰۰ الی ۱۵۰ هزار تومان هم فراتر نمی‌رود.

مشکلی که غیر قابل حل است

سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار ما درباره شیوه حمایت‌های سازمان‌هایی همچون کمیته امداد و سازمان بهزیستی از اقشار محروم و آسیب‌پذیر با پرداخت مستمری‌های ناچیز ۵۰ الی ۷۰ هزار تومانی که هیچگاه هم قادر به رقابت با ۴۰ درصد حداقل دستمزدهای تعیین شده نیست می‌گوید: «شما درباره بیماری کل اقتصاد ایران و ناکارآمدی نظام اقتصادی و فقدان بهره وری صحبت می‌کنید که سازمان بهزیستی و کمیته امداد هم عضوی از این ساختار بیمار هستند. درواقع مشکل اقتصاد ایران فراتر از نحوه عملکرد این دو نهاد حمایتی است و کل اقتصاد کشور به این مشکل دچار است که نمی‌توانیم از سرمایه‌ها استفاده کنیم. علت این مشکل را هم باید در تسلط دولت بر اقتصاد جست‌وجو کرد. دولتی که در تمام امور دخالت می‌کند بنابراین، نمی‌تواند جوابگوی تمام مشکلات باشد. درواقع من چاره‌یی برای این مشکل نمی‌بینم زیرا تنها راه نجات، هدایت اقتصاد به سمت آزاد‌سازی و خصوصی‌سازی است که متاسفانه شاهد بوده‌ایم هر گاه درآمد حاصل از فروش نفت تمام می‌شود، به سمت خصوصی‌سازی می‌رویم اما با سرازیر شدن نخستین درآمدهای نفتی، همه‌چیز را فراموش می‌کنیم. سازمان بهزیستی و کمیته امداد هم از این بلیه مستثنی نیستند و تحت فشار شدید ناکارآمدی قرار دارند. اگر قانون برنامه پنجم به توانمند‌سازی سالانه ۱۰ درصد مددجویان این دو نهاد حمایتی تاکید کرده به این معناست که هر ساله برای ۱۰ درصد مددجویان اشتغال جدید ایجاد شود که این راهکارهم غیر قابل اجراست زیرا وقتی در کل جامعه و اقتصاد، نرخ بیکاری در حال افزایش است نمی‌توانیم انتظار حل مشکل اشتغال مددجویان را داشته باشیم.»

 انتظاری که همیشه پشت نوبت می‌ماند

طی تمام سال‌هایی که سازمان بهزیستی و کمیته امداد فعال بوده خبر از وجود «پشت نوبتی‌ها» شنیده‌ایم. پشت نوبتی‌هایی که هیچ‌وقت قرار نیست تمام بشوند و موجودی‌شان به صفر برسد. وجود فهرست انتظار در سازمان‌های حمایتی گویای ریشه‌دار بودن فقر در جامعه‌یی است که کمیته امداد و سازمان بهزیستی برای حمایت و برقراری عدالت در جمع مستضعفان آن راه‌اندازی شد. با این حال سازمان بهزیستی امروز بیشترین تعداد پشت نوبتی‌ها را دارد اما مسوولان کمیته امداد چندان تمایلی ندارند درباره تعداد پشت‌‌نوبتی‌های خود صحبت کنند.

تراکم تعداد پشت نوبتی‌ها در فهرست هر دو نهاد حمایتی و افزایش ناچیز مستمری مددجویان در حالی است که بودجه سازمان بهزیستی کشور در سال ۹۳ از افزایش بیش از ?? درصدی برخوردار شده درحالی که افزایش مستمری مددجویان از ۲۰ درصد فراتر نرفته است. بودجه کمیته امداد هم در سال ۹۳ از افزایش ۲۱ درصدی برخوردار شده و در حالی که بیشترین میزان رشد اعتبارات مربوط به تامین هزینه‌های معیشتی خانواده‌های تحت حمایت با ۵۵ درصد و حمایت‌های اجتماعی با ۷/۷ درصد افزایش بوده اما حسین انواری افزایش مستمری‌های ۴۰ الی ۷۰ هزار تومانی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد را تا اطلاع ثانوی غیرممکن دانسته است.

 درآمدهای مضاعف هم باعث حجیم‌تر شدن نان نیازمندان نمی‌شود

هر دو نهاد حمایتی این مجوز را دارند که سقف مشارکت‌های مردمی و دریافت نقدی از هموطنان را هر ساله افزایش دهند. قانون بودجه ۹۳، هزار میلیارد ریال زکات برای کمیته امداد در نظر گرفته است. بند (ز) ماده ۱۱۲ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور و بند (الف) تبصره ۱۷ قانون بودجه سازمان‌های مناطق آزاد تجاری و صنعتی مقرر کرده که یک درصد این بند از محل وصول عوارض ورود و صدور کالاها و خدمات این مناطق به خانواده‌های تحت حمایت کمیته امداد و سازمان بهزیستی ساکن همان مناطق اختصاص یابد. بندهای د و ه تبصره ۵ قانون بودجه ۹۳ کمیته امداد را مشمول بهره‌مندی ۵ درصدی از تسهیلات صندوق توسعه ملی برای ایجاد اشتغال در خانواده مددجویان دانسته است.

 سازمان بهزیستی کشور در سال ۹۲، ۷۰۰ میلیارد تومان از محل کمک‌های مردمی دریافت کرده

به استناد گزارش‌های رسمی بودجه سازمان بهزیستی کشور در سال ۹۱ و با افزایش ۳۰درصدی، ۸۰۰ میلیارد تومان بوده و طی پنج ماه نخست سال ۹۱ هم، رشد ۱۳۷ درصدی مشارکت‌های مردمی مورد تایید قرار گرفته و مقرر شده که ۸۵ الی ۹۰ درصد از هزینه‌های جاری این سازمان از محل کمک‌های مردمی تامین شود.

کمیته امداد که اسفند سال ۹۱ به جای پرداخت عیدی به مددجویان خود، صرفا یک عذرخواهی به دلیل کمبود ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت عیدی را تقدیم مددجویان در سال ۸۹ از رشد ۳۰ درصدی اعتبارات و مشارکت‌های مردمی برخوردار شده بود که این افزایش در سال ۹۰ رشد هشت برابری داشت و گزارش رسمی این نهاد حمایتی اعلام می‌کرد که طی ۹ ماه نخست سال ۹۱، مردم ایران روزانه ۴۸۰ میلیون تومان صدقه داده‌اند و در حالی که کمیته امداد هدف‌گذاری بودجه‌یی خود برای سال ۹۱ را تامین ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال از اعتبارات جاری از محل کمک‌های مردمی قرار داده بود، در سال ۹۰، هشت هزار میلیارد ریال از درآمد این نهاد حمایتی از محل کمک‌های مردمی تامین شد و مقرر بود که میزان مشارکت‌های مردمی تا پایان برنامه پنجم توسعه، ۷۵ درصد اعتبارات این نهاد را تشکیل دهد.

سازمان بهزیستی کشور در سال ۹۱، ۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از محل فطریه دریافت کرد و معاون مشارکت‌های مردمی کمیته امداد هم پیش‌بینی کرد که در سال ۹۳ ، در بخش مشارکت‌ها و کمک‌های مردمی ۲۵۰۰ میلیارد تومان جمع‌آوری شود.

 فقر، مددجویان را احاطه کرده است

در حالی که مسوولان کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور در پاسخ‌های مکرر به خبرنگاران نسبت به ناچیز بودن مستمری‌ها با وجود حجم بالای دریافتی‌های دولتی و غیر دولتی هر دو نهاد، فقط سری به تاسف خم کرده‌اند به نظر می‌رسد سوال بی‌پاسخ مجلس نسبت به چرایی افزایش نیافتن مستمری مددجویان تحت پوشش هر دو نهاد حمایتی از دلایل مهم کلید خوردن تحقیق و تفحص از کمیته امداد در مهر ماه ۹۲ باشد. طرحی که با وجود مخالفت شورای نگهبان همچنان زیر میز نمایندگان دست به دست می‌شود تا بتوانند با استناد به اصل۷۶ قانون اساسی راهی برای به پاسخ کشاندن بزرگ‌ترین نهاد حمایتی کشور به صحن مجلس پیدا کنند.

 بنفشه سام‌‌‌گیس

اعتماد