تاریخ انتشار : سه شنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۱۵:۵۶

شهروندان – کاظم نجاریون*:
«زمین پاک» با قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل، روزی جهانی است که 22 آوریل هرسال، توجه به یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی انسان‌ها، یعنی زمین را، یادآوری می‌کند. قطعنامه مذکور از کشورهای عضو، نهادهای زیرمجموعه سازمان و سایر «شرکا» درخواست می‌کند تا برای این امر حیاتی تلاش کنند.

مخاطب اصلی این درخواست، مردم کره زمین هستند اما به همین میزان، سازمان‌های مردم‌نهاد نیز مخاطب آن قرار گرفته‌اند. در ایران نیز در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی از سوی نهادهای غیردولتی صورت گرفته است. اما مهم‌ترین مساله‌ای که در کشورمان، توجه جدی‌تر از گذشته را می‌طلبد، «آموزش همگانی» در این عرصه است.

این نوع آموزش، به‌ویژه در مدارس ابتدایی، کاربردی‌تر خواهد بود چه اینکه در این مقطع سنی به سبب سرعت و کیفیت یادگیری، آنچه توسط کودکان «فهم» شود، فراموش نخواهد شد. فقدان یک درس غیرموظف در بخش محیط‌زیست – مثلا یک ساعت در هفته- امروز به‌شدت احساس شده و آموزش‌وپرورش می‌تواند با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد و سازمان حفاظت محیط‌زیست، سامانه‌ای برای این نوع آموزش طراحی کند.

به نظر می‌رسد فقدان آگاهی، سبب بروز رفتارهای ناهنجار پیرامون «زمین» شده است و برخی آسیب‌هایی که به محیط‌زیست توسط هموطنان ما، وارد شده بیشتر جنبه ناآگاهانه دارد. رسانه‌های فراگیر، کارکردی منحصربه‌فرد در این زمینه دارند. جراید و حتی مجلات، می‌توانند فرهنگ‌سازی در این بخش را سرعت ببخشند.

در این میان با توجه به علاقه مردم به رسانه‌های دیداری، تلویزیون دارای جایگاه بااهمیتی است اما متاسفانه ضعف‌های جدی در این بخش به چشم می‌خورد. تعیین ساعت‌های نامناسب برای پخش همین تولیدات ناکافی نیز مزید بر علت شده و تلاش جدی در این رسانه به چشم نمی‌خورد. مجموعه «رفتگران طبیعت» از زمان تشکیل تاکنون در حد توان خود تلاش کرده تا به پاکسازی طبیعت از آلودگی‌ها یاری رساند.

در یکی از شبکه‌های اجتماعی، نزدیک به ۷۰ گروه به‌عنوان زیرمجموعه در سراسر کشور تشکیل شده است که جملگی دارای صفحات اختصاصی هستند و به‌صورت تمام‌وقت، آموزش‌های زیست‌محیطی، انتقال تجربیات، معرفی برنامه‌ها، به اشتراک گذاشتن مقالات روز جهان و اخبار زیست‌محیطی را در دستور کار دارند.

در بخش عملی هم در تمام استان‌های ایران، گروه‌های ما هر هفته یا دو هفته یک‌بار برنامه‌های پاک‌سازی طبیعت را برگزار می‌کنند. اساس کار به این صورت است که یکی از محل‌های توریست‌پذیر و پررفت‌وآمد در اطراف شهرها انتخاب می‌شود و پاکسازی آن منطقه از زباله‌ها، توسط اعضای گروه صورت می‌گیرد.

با این کار نوعی آموزش عمومی به گردشگران داده شده و از سوی دیگر، همگان مشاهده می‌کنند که مردم عادی، دانشجویان، بازاری‌ها، کارمندان و… به‌صورت داوطلبانه، دست به یک اقدام نمادین می‌زنند تا اهمیت پاک‌نگه‌داشتن زمین از آلودگی‌ها را یادآوری کنند. در برخی استان‌ها نیز برنامه‌های آموزشی برای خردسالان، اجرا شده که بازتاب‌های مثبتی در بین خانواده‌های آنان داشته است.

به‌دنبال آن هستیم تا برنامه‌های مشترکی نیز با برخی ارگان‌های دولتی یا کارخانجات، به مرحله اجرا بگذاریم که بخشی از آن را برنامه‌های پاکسازی و بخشی دیگر را، آموزش در محل، تشکیل می‌دهد. در تهران نیز دو برنامه پاکسازی مشترک با اهالی روستاهای حوالی پایتخت برگزار شده که آخرین آن اسفند سال گذشته در روستای «باغ کمش» که در ۲۰ کیلومتری شرق واقع است برگزار و با استقبال قابل توجه اهالی آن روبه‌رو شد. دوازدهم اردیبهشت نیز در روستای «سعیدآباد» در شرق تهران با همراهی یک سازمان مردم‌نهاد دیگر -«پاما»- این برنامه ادامه خواهد یافت.

حضور در نمایشگاه بین‌المللی که امروز، اختتامیه آن است، از دیگر برنامه‌های ما بود و قرار است با توجه به اینکه روز زمین پاک، در یک روز کاری در ایران قرار گرفته است، تعطیلات آخر این هفته را با برنامه‌های مشترک به گرامیداشت این روز اختصاص دهیم. با توجه به حضور چهره‌های دلسوز و متخصص در سازمان حفاظت از محیط‌زیست دولت یازدهم، امیدواری کوچکی در میان فعالان این بخش ایجاد شده است. اگر اختیارات لازم به این سازمان داده شده و بودجه کافی نیز به این بخش اختصاص داده شود می‌توان تحولات مثبتی را به نظاره نشست.

 *موسس «رفتگران طبیعت»

شرق