اخلاق‌مداری دانشمندان مانع تکنیک نمی‌شود/ سیاست به تکنولوژی بد بی‌اعتناست
شهروندان:
رئیس فرهنگستان علوم گفت: تکنیک وسیله‌ای در اختیار ما نیست که هر وقت خواستیم از آن اعراض کنیم یا هر طور که خواستیم از آن بهره ببریم بلکه تکنیک، سلطان است و ما تکنیک را عاریه گرفته‌ایم و هیچگاه درباره تکنیک بحث نمی‌کنیم.
فارس
نوشت: رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در همایش ملی فرهنگ و تکنولوژی گفت: مطلب تکنیک، مطلب آسان و مشکلی است، من گفتم که راجع‌به آینده تکنیک حرف می‌زنم اما من نه غیب‌گو هستم و نه آشنا با امکان‌های فنی و تکنیکی تکنیک. بنابراین از من توقع نداشته باشید که در خصوص تحولات تکنیک چیزی عرض کنم.
وی ابراز داشت: منظورم از آینده تکنیک این است که تکنیک اجالتاً در زمانی که ما در آن هستیم چنان فهمی دارد که تکلیف همه چیز را مشخص می‌کند، تکنیک وسیله‌ای در اختیار ما نیست که هر وقت خواستیم از آن اعراض کنیم یا هر طور که خواستیم از آن بهره ببریم؛ بلکه تکنیک، سلطان است.
چهره ماندگار فلسفه اظهار داشت: در تاریخ جدید نه تنها معنای تکنیک بلکه ذات تکنیک تغییر یافته و تکنیک صنعت یا هنر نیست از این‌رو ممکن است تصور شود که من یا توصیه به تکنیک می‌کنم یا اینکه بنده تکنیک را بد می‌دانم؛ این نکته را نمی‌دانم که تکنیک بد یا خوب است اما می‌دانم تکنیک وجود دارد و تکنیک در مقیاس با استانداردها خوب یا بد می‌شود و ملاک آن استانداردها و دانشمندان هستند.
وی تصریح کرد: معنای بد بودن تکنولوژی به معنای بد تولید کردن یا نادانی در رعایت قواعد است اما تکنیک ما بد است. لذا ما از خودمان می‌پرسیم چرا توجه نداریم که امسالمان از پارسال بدتر می‌شود و ما از نظم تکنیک بهره‌ای نمی‌بریم.
داوری اردکانی با بیان اینکه تکنیک دارای زمان و وقت است، گفت: ما تکنیک را عاریه گرفته‌ایم و درباره تکنیک هیچگاه بحث نمی‌کنیم و البته تکنیک هیچگاه اجازه بحث به ما نمی‌دهد. همچنین پیشرفت، خاص تکنیک است و تا وقتی پیشرفت بوده تکنیک هم بوده است. اما پیشرفت به معنای تاریخی نسبت به امروز وسعت پیدا کرده است و این یک امر تاریخی و متعلق به دوران جدید است که پیش از این هرگز در تاریخ نبوده و این بدان معنا نیست که ما تکنیک را دوست نمی‌داریم.
وی خاطرنشان کرد: اولین و مهم‌ترین جایی که تکنیک آن را تسخیر کرده «اقتصاد» است و نمی‌توان از فرمان تکنیک سرپیچی کرد.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: گالیله یکی از بنیانگذاران و پیشروان جهان متجدد است و اصولاً انسان به عظمت گالیله کم می‌یابیم و کمتر عالمی را می‌بینیم که به اندازه گالیله نفوذ کرده باشد. گالیله، تکلیف جهان را مشخص کرده است و می‌گوید تردید نداشته باشید که علم، تمام مسائل را حل خواهد کرد و این تفکر تا قرن ۱۹ جریان داشت.
وی یادآور شد: ای کاش آلودگی محیط زیست که عمری کمتر از ۱۰۰ سال دارد، به وجود نمی‌آمد؛ تکنیک، محیط زیست را آلوده و طبیعت را ویران می‌کند.
کلیسای قرن بیستم قدرت قرون وسطی را ندارد
داوری اردکانی گفت: زمانی که پژوهش‌های دی.ا‌ن.ای وسعت پیدا کرد بسیاری از زیست‌شناسان فکر کردند که این پژوهش‌ها باید متوقف شود که البته همه آنها متوقف شد، گاهی اینطور منعکس می‌شود که کلیسا جلوی آنها را گرفت در حالی که کلیسا فقط اظهارنظر کرد چرا که آن قدرتی را که کلیسا در زمان گالیله داشت دیگر نداشت و نمی‌توانست پژوهش‌های علمی را در قرن بیستم محدود کند.
وی با تأکید براینکه حتی احساس اخلاقی دانشمندان هم نمی‌تواند جلوی تکنیک را بگیرد، اظهار داشت: از جمله آثار قهر تکنیک این است که مجال فکر کردن به ما نمی‌دهد، بشر همیشه سازنده بوده و یک ساحت ندارد بلکه بشر دارای زبان و تفکر است و فطرت خدایی دارد که سراسر وجود او می‌تواند از اسفل السافلین را تا اعلی علیین طی کند.
رئیس فرهنگستان علوم عنوان کرد: وقتی گفته می‌شود بشر سازنده است یعنی شأن سازندگی‌اش غلبه دارد کمال بشر در دوران اسلامی ما عارفان، زاهدان و قدیسان بوده‌اند و از این‌رو کمال بشر در قرب به فرایض و نوافل حاصل می‌شود و کمال بشر امروز در سازندگی و تصرف است.
وی به مقایسه تکنیک در دوران قدیم و جدید پرداخت و گفت: تکنیک قدیم، ویرانگر نبود لذا نباید بگوییم سلاح‌های آتشینی که آنها می‌ساختند و در شهرها و اردوهای نظامیان منفجر می‌کردند، چه بود. تکنیک قدیم بیشتر سازنده، وسیله و تسهیل کننده زندگی انسان‌ها بود.
داوری اردکانی ادامه داد: سازندگی تکنیک جدید در مقایسه با تکنیک قدیم، قابل مقایسه نیست و کم‌کم در زمان ما این نسبت تعادل به هم می‌خورد تا جایی که ما دیگر سازندگی و ویرانگری را به زحمت می‌توانیم تشخیص دهیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: امروز نمی‌توانیم تشخیص دهیم که تکنولوژی با جان زندگی فرهنگ و اخلاق ما چه می‌کند. باید بپذیریم که ویرانگری تکنولوژی در دوران جدید بیش از سازندگی آن غلبه دارد. به طوری که می‌تواند در عرض یک ساعت همه زمین را تبدیل به خاکستر کند.
وی خاطرنشان کرد: اگر وجود ما بیرون از دایره تکنیک بود و قرار بود انتخاب کنیم باید چیزهایی را برمی‌گزیدیم که به ضرر بشر نباشد اما ما در درون این دایره قرار داریم، ما انتخاب شده‌ایم. لذا شاید از اینکه ما در خصوص بهر‌ه‌وری از تکنیک، هیچ اختیاری از خود نداریم به غرور ما بر بخورد، در امکان خاص می‌توان از تکنولوژی بد و ویرانگر پرهیز کرد اما در امکان عام نمی‌شود و این سؤال مطرح است که چرا سیاست به تکنولوژی بد اعتنایی ندارد؟!
رئیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در پایان اظهار داشت: نباید گفت ما چه می‌توانیم انجام دهیم باید مراقب بوده و احساس حقارت بیهوده نکنیم، با آگاهی داشتن به امکانات می‌توانیم صاحب علم و یک نظام سیاسی خوب باشیم و اینکه آیا می‌توان تکنولوژی بد را کنار بگذاریم نیازمند کوشش و تفکر است که از خداوند می‌خواهم ما را در راه مواجهه با تکنیک و استفاده بهتر و بهینه از تکنولوژی خوب کمک کند.
