نقش زیبایی‌های طبیعت در سلامت تن و روان
شهروندان – دکتر مصطفی جابر انصاری*:
نمایشگاهی با عنوان «نقش زیبایی‌های طبیعت در سلامت تن و روان» در حاشیه سی و هشتمین کنگره جامعه جراحان ایران و تا 24 اردیبهشت در حال برگزاری است. این نمایشگاه مجموعه‌یی از عکس‌های طبیعت است که توسط اینجانب، گرفته شده است.
مجموعه‌یی که در این نمایشگاه در معرض دید شماست، بی‌اغراق نتیجه بیش از ۲۰ سال تلاش فکری و کار، صدها سفر و طی کیلومترها مسافت هموار و ناهموار، تلاش‌های موفق و ناموفق متعدد به‌دلیل شرایط جوی و نور و مشکلات فنی تصویربرداری از طبیعت بوده است که بنا به احساس وظیفه‌ام در حفظ و ارتقای سلامت هموطنانم به عنوان یک پزشک، با عشق و در آستان عشق تهیه و تقدیم می‌شود. خاضعانه می‌گویم که این مجموعه اثر یک عکاس حرفه‌یی نیست و قطعا از نظر کار تخصصی و فنی فاقد آن ویژگی‌هاست و این تصویربردار به هیچ‌وجه خود را در آن جایگاه نمی‌بیند، بلکه نگاه یک پزشک جراح است بر نقش زیبایی‌های طبیعت در حفظ و تعالی سلامت تن و روان.
یکی از مهم‌ترین و به زعم بسیاری از جامعه‌شناسان و سیاستمداران مهم‌ترین رکن توسعه پایدار در تمامی جوامع خواهان پیشرفت و سعادت، سلامت تن و روان است. جایگاه سلامت تن و روان هیچگاه تا دو دهه اخیر مورد مداقه و واکاوی قرار نگرفته بود، به‌طوری که در چندین بیانیه سازمان بهداشت جهانی و سایر نهادهای مشابه، مهم‌ترین وظیفه دولت‌ها را حفظ و ارتقای سلامت می‌دانند. همین‌طور هم هست.
حتی حفظ امنیت که خیلی از دولت‌ها آن را اولویت اول می‌دانند بدون نیروی انسانی برخوردار از سلامت امکان‌پذیر نیست و اما حفظ و ارتقای سلامت تن و روان چگونه امکان‌پذیر است؟ پاسخ این سوال چندان ساده نیست. تجربیات بسیار زیاد از کشورهای موفق و ناموفق وجود دارند.
توصیه‌ها و راهکارهای مدبرانه و موثری نیز تهیه شده و بعضا اجرا نیز می‌شوند. با این حال سطح برخورداری از سلامت تن و روان در کشورهای مختلف تنوع عجیب و تفاوت فاحشی با هم دارند. ما در سرزمین خود وضعیت میانه رو به پایین داریم. به بیان دیگر وضعیت خوبی نداریم. چرا؟ به راستی چرا؟سرزمینی با تاریخ تمدن ۱۰ هزار ساله، در آستانه هزاره سوم میلادی چرا دارای شاخص‌های سلامت پایین‌تر از متوسط است؟حوزه‌های مختلف فعالیت دولتی، نقش‌های متفاوتی در تولید (یا مصرف) تولید ناخالص ملی دارند.
برخی درآمدزا مثل حوزه معادن، گاز، نفت، صادرات. بخشی بینابین مثل ارتباطات، راه و ترابری، و برخی ظاهرا هزینه بر (و به زعم برخی دولت‌ها مزاحم) همچون آموزش و پرورش، آموزش عالی و درصدر همه بهداشت و درمان هستند. کم‌توجهی به سهم سرانه سلامت مهم‌ترین عامل در سطح سلامت مردم است.
امروزه سهم سرانه سلامت در کشورهای توسعه‌یافته ۵/۱۷-۱۴ درصد است. در کشورهای در حال توسعه ۱۴-۱۱ درصد و در کشورهای توسعه نیافته، زیر ۸ درصد و متاسفانه در کشور ما ۸/۶ درصد در برنامه پنجم توسعه کشور. نمی‌خواهم بیش از این وارد این موضوع شوم و جایگاه رسیدگی و نقد را جای دیگر می‌دانم. اما آیا این تنها عامل است؟ خیر. عوامل دیگر چه هستند؟ نقش مهم سازمان‌های بیمه همگانی، عدالت در توزیع منابع محدود، بهره‌وری درست از امکانات، آموزش حوزه پیشگیری در بین مردم و فرهنگ‌سازی برای حفظ سلامت از عوامل دیگر هستند.
فرهنگ‌سازی در حوزه سلامت یکی از موثرترین و ارزان‌ترین راه‌های ارتقای سلامت است. فرهنگ‌سازی چنانچه بخواهد موثر واقع شود، باید جاذبه داشته باشد و بر واقعیات عینی و عواملی مرتبط با ذات انسان استوار باشد. از جمله عواملی که در انسان نهادینه است، زیبایی است. حتی جنین چند ماهه انسان حس زیبایی‌شناسی دارد، هر انسانی در هر سن، جنس، فرهنگ، موقعیت اقتصادی اجتماعی زیبایی را درک می‌کند و چنانچه با زیبایی مواجه شود به آن کشش دارد. منشأ زیبایی کجاست؟ عمدتا تصویر جلوه‌های هستی در ذهن ما، یا به بیان دیگر درک طبیعت.
می‌توان گفت که ارتباط قوی و معنی داری بین زیبایی‌های طبیعت و سلامت روان وجود دارد. حتی ساده‌تر از آن بین زیبایی‌های طبیعت و سلامت تن نیز ارتباطی ملموس‌تر وجود دارد. بسیاری از هموطنان با طبیعت و زیبایی آن بیگانه‌اند. اغلب گرفتار مشکلات روزمره بوده و چندان گرایشی به تحرک، ورزش، گردشگری، و استفاده از طبیعت ندارند.
به همین دلیل و دلایل دیگر از جمله تاثیر این زیبایی‌ها در تعالی احساسات و تلطیف آن و نقش مهم این تغییرات در زندگی شخصی و اجتماعی و حرفه‌یی، این تصویربردار علاقه‌مند و غیرحرفه‌یی، مصمم شد تا در حد توان خود، آثاری را در معرض دید شما قرار دهد؛ شاید شما هم مصمم شوید از موهبت زیبایی‌های طبیعت برای تلطیف و تعالی روان خود بهره‌مند شوید.»
*جراح
اعتماد
