تاریخ انتشار : شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۱۷:۴۱

شهروندان – محمدمهدی جعفری:
دورویی و ریاکاری یا به اصطلاح قرآن، نفاق، یکی از بدترین حالات و خصوصیات انسان است. انسان یا باید ایمان داشته باشد و روی ایمانش استوار باشد یا بر راه تظاهر و ریاکاری رود که در هر دو صورت موقعیتش در محضر خداوند و نزد مردم روشن است.

اما در این میان نوع دیگری از افراد هستند که به ایمان تظاهر می‌کنند اما در باطن افراد کافری هستند. این افراد که رویه ریاکاری را پیشه کرده‌اند، تنها به فکر منافع شخصی و فردی خود هستند. در قرآن و بسیاری از سوره‌ها، خداوند به نشان دادن خصوصیت این‌گونه از افراد مبادرت ورزیده است و سعی کرده تا آنها را به ما بشناساند.

زیرا شناختن و تشخیص فرد ریاکار در نوع خود کار بسیار دشواری است و به همین دلیل نیز خداوند بر این امر اصرار کرده است. در سوره بقره خداوند می‌فرمایند که برخی از مردم هستند که می‌گویند به خدا و روز آخرت ایمان داریم، اما درحقیقت این‌گونه نیست و می‌خواهند دیگران را فریب دهند. البته خداوند در قرآن به این‌گونه افراد می‌گوید که با ریاکاری در حقیقت به خود نیرنگ می‌زنند. چرا که این افراد درنهایت دستشان رو می‌شود. به این ترتیب در دین ما بر این امر بسیار تاکید شده است و در صدر اسلام نیز حکومت حضرت محمد(ص) که بر پایه ایدئولوژی اصیل اسلامی بود، خود عامل انسجام و راستی و دوری از دورویی بود.

هرچند این امر در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس به بیراهه کشیده شد و بعدها نیز این امر همچنان ادامه یافت، اما عامل اصلی آن را باید در عملکرد نادرست متولیان قدرت جست که با رفتار نادرست با مردم، عاملی شدند تا آنها از رفتار درست دور شوند و با ابزاری شدن قدرت و اعمال توسط حاکمان، افراد زندگی دوگانه‌ای را تجربه کنند. در ایران نیز این امر دارای ریشه‌های عمیقی است و سابقه تاریخی برای دورویی و دوسیمایی در جامعه ایران وجود دارد.

این کشور همواره مورد تاخت و تاز بیگانگان قرار گرفته است. زمانی که ایرانیان نتوانستند بر نیروهای مهاجم پیروز شوند، به ناچار و بنا به خواست قلبی خود و برای درامان ماندن، مجبور شدند تا در ظاهر خود را موافق نشان دهند. این امر پس از گذشت سال‌ها درون خلق و خوی ما نهادینه شد و بر این ترتیب با نیروهای خودی و داخلی نیز همین رویه را در پیش گرفتیم. هرچند با قاطعیت می‌توان گفت که این مورد نه در تمامی جامعه ایران و در روحیه تمامی ایرانیان، بلکه در بخشی از جامعه وجود داشته و نهادینه شده است و نتوانستیم در گذر زمان این خصلت را به درستی هدایت کنیم.

اما درنهایت باید گفت دورویی و ریاکاری نه‌تنها خصلت مذمومی در تمامی شئونات اخلاقی است، بلکه تمامی آموزه‌های دینی و اسلامی نیز بر نداشتن آن تاکید کرده‌اند و امید است که ما نیز فارغ از گذشته تاریخی و آنچه ما را تحت تاثیر قرار داده است، از این خصلت مذموم برهیم.