جایگاه ایران در گردشگری جهان
شهروندان:
فهمیدن اینکه صنعت گردشگری یک کشور در مقیاس جهانی کجای کار است؛ چندان سخت نیست. کافی است به درآمدهای آن کشور از راه این صنعت نگاهی بیندازیم و آن را با دیگر کشورها مقایسه کنیم.
بهعنوان مثال بر اساس آماری که چندی پیش توسط یکی از رسانهها منتشر شد، کل درآمد نفتی ایران در صدسال اخیر رقمی حدود هزارو۱۶میلیارددلار است، اما این هزارو۱۶میلیارددلار، پولی است که آمریکا طی ۱۰سال از راه صنعت گردشگری و جذب توریسم بهدست میآورد.
همچنین در جایی دیگر فرانسویها سالانه میزبان ۷۴میلیون گردشگر هستند، یعنی رقمی معادل کل جمعیت ایران هر سال میروند به شهری مثل پاریس که ایفل و لوور و شانزلیزه را ببینند، اما سهم فعلی ما از بازار جهانی گردشگری به زحمت به ۰۴/۰درصد میرسد و در بهترین حالت فقط میزبان دومیلیون گردشگر در سال هستیم.
شرق مینویسد: خیلی جای دور نرویم، نگاهی به آمارهای درآمدی برخی کشورهای همسایه هم نشان میدهد وضع ما در این بخش چندان رضایتبخش نیست بهعنوان مثال کشور ترکیه در همسایگی ما در سال درآمدی معادل ۲۰میلیارددلار دارد، مصر هم در هر سال چیزی در حدود ۱۵میلیارددلار از این راه پول به جیب میزند و امارات هم از راه جذب گردشگران خارجی کشورهای مختلف که رهسپار این کشور کوچک در حاشیه سواحل جنوبی خلیجفارس هستند در هر سال ۱۴میلیارددلار پول درمیآورد.
مالزی هم دیگر کشوری است که میتوان آن را با ایران مقایسه کرد هم کشوری مسلمان است و هم کشوری در حال توسعه، با این حال نه وسعتش به گرد پای ایران میرسد و نه جذابیتهای توریستیاش با این حال سالانه به صورت میانگین بین ۱۵ تا ۲۰میلیارددلار از راه صنعت توریسم درآمد دارد.
موضوع فقط این نیست چرا که گردشگری در بسیاری از کشورهای بزرگ و کوچک جهان، یکی از بزرگترین و سودآورترین صنایع است. کشور ما باوجود پیشینه تمدنی کهن و جاذبههای متنوع و موقعیت برجسته اقلیمی و غنا و تنوع فرهنگی و آداب و رسوم نتوانسته جایگاهی مناسب را در این زمینه بهدست آورد، بهطوریکه در گزارش سالانه رقابتپذیری در صنعت سفر و توریسم که هر سال از سوی مجمع جهانی اقتصادی ارایه میشود، ایران از میان ۱۳۹کشور جهان در ردیف ۱۱۴ قرار گرفت.
این در حالی است که این صنعت بهعنوان یکی از بزرگترین صنایع دنیا علاوهبر اشتغالزایی باعث تحصیل ارز، تامین آرامش، توزیع عادلانه ثروت، تبادل فرهنگها و نزدیکی ملل به یکدیگر میشود. جهانگردی یکی از مطمئنترین، پاکترین و ارزانترین منابع کسب درآمد ارزی است.
کشور ایران با وجود رشد شتابان در این صنعت، کماکان با سایر رقبای خود اختلاف فاحشی دارد و با گذشت چنددهه، فقط توانسته از کشورهایی مانند پاکستان و عمان پیشی بگیرد و سهم خود را از توریسم آسیا با کشور اردن در یک ردیف قرار دهد. بر اساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی (WTO) و برنامه چشمانداز توریسم در سال ۲۰۲۰میلادی، تعداد گردشگران در سراسر جهان در سال ۲۰۲۰ به یکمیلیاردو۶۰۰میلیون نفر خواهد رسید. در این راستا سازمان مذکور پیشبینی میکند که منطقه خاورمیانه پس از منطقه شرق آسیا، بالاترین میزان رشد توریسم را در جهان به خود اختصاص دهد.
موانع بسیار زیادی در راه توسعه جهانگردی در ایران وجود دارد. عمده مشکل ایران در حوزه گردشگری، مربوط به مسایل اجرایی و مدیریتی است که اگر دیدگاه جهانبینی خود را گسترش دهیم، مبحث اقتصادی این صنعت نیز حل خواهد شد. کارشناسان امر جهانگردی در جهت شناسایی راهکارهای رشد و توسعه صنعت گردشگری بینالمللی در ایران راهکارهایی را ارایه میدهند که در اینجا به ذکر چند نمونه اکتفا میشود. نیاز به ارایه تعریفی مناسب و جامع از صنعت گردشگری و اهداف مورد نظر؛ افزایش امنیت مرزی و داخلی؛ افزایش امنیت راههای ارتباطی و مواصلاتی؛ ارایه راهکارهایی برای ازبینبردن مشکلات دیپلماتیک جهانی؛ بسط و گسترش ارتباط و وسایل مدرن حملونقل، توسعه خدمات هواپیمایی و فرودگاهی و بهرهبرداری از راههای ارتباطی و مواصلاتی و بهبود تاسیسات بهداشتی و شبکههای آب؛ ارایه امکانات و خدمات در سطح استانداردهای بینالمللی و… .
رقبای ایران در صنعت توریسم همواره به تبلیغات منفی علیه ایران میپردازند و آن را کشوری ناامن معرفی میکنند. تبلیغات در سطح بینالمللی و بهصورت گسترده، درخصوص نشاندادن چهره واقعی از ایران میتواند تا حدود زیادی این اقدام را خنثی کند. هنوز بسیاری از مردم کشور از جاذبههای طبیعی استانهای مختلف کشور اطلاعات مناسبی ندارند.
آگاهی عمومی از جاذبههای گردشگری و افزایش مسافرتهای بینشهری و استانی، ضمن کسب درآمد برای مناطق توریستپذیر، در افزایش روحیه و نشاط مسافران نیز نقش بسزایی دارد. بر پایه تعریف سازمان جهانی جهانگردی، جهانگرد کسی است که به سرزمین یا کشوری بیرون از جایگاه همیشگی زندگی و کار خود سفر میکند و دستکم یک شب و بههرحال کمتر از یکسال در آنجا میماند و دلیل عمده سفرش اشتغال به کاری برای دریافت دستمزد نیست.
در حالیکه طی سالها هزینه فراوانی در جهت رونق این صنعت و جذب گردشگر و توریست به کار گرفته شده و میشود، پس از گذشت چند دهه هنوز در خم کوچه اول قرار داریم باز در حالیکه بر اساس دادههای آماری، حجم پولی که از راه گردشگری در طول یکسال در جهان جابهجا میشود، حدود /برابر درآمد سالانه کشورهای عضو اوپک از محل فروش نفت است، سهم ایران حدود یکدهمدرصد است. در گزارش سالانه رقابتپذیری در صنعت سفر و توریسم که هر سال از سوی مجمع جهانی اقتصادی ارایه میشود، از میان ۱۳۹کشور، ترکیه با رتبه ۵۰ بالاترین رتبه را در منطقه آسیای مرکزی و نزدیک بهدست آورده است، در حالیکه ایران با رتبه ۱۱۴ یکی از پایینترین رتبهها را کسب کرده است. جایگاه ایران بهویژه با توجه به وضعیت کشورهای دیگر همسایه و مناطقی نظیر گرجستان، آذربایجان و ارمنستان، بیشتر مشخص میشود که بهترتیب کشور گرجستان در رتبه ۷۳، آذربایجان در رتبه ۸۳ و کشور ارمنستان با یک درجه افزایش در ردیف ۹۰ از میان ۱۳۹ کشور جهان قرار گرفتهاند.