نوید جامعه مدنی پایدار
شهروندان – غلامحسین صدری افشار*:
تاریخ در طول گذر زمان، اتفاقات بسیاری به خود دیده است و این وقایع نیز درون خود اثرات مستقیم و غیرمستقیمی روی زندگی آیندگان برجا گذاشته است و درنهایت میراثی برای آنها بر جا نهاده که امکان تغییر و تحولی در آن وجود ندارد.
این میراث در هر زمان، با توجه به وقایعی که در آن دوره و تحت‌تأثیر مناسبات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و… به وجود آمده، متفاوت بوده است و آیندگان نیز اثرات مثبت و منفی آن را با تمام وجود لمس کرده‌اند. اما چنانچه بخواهیم به تاریخ ایران و میراثی که از آن برجا مانده بپردازیم و از سوی دیگر به میراثی که این دوره برای آیندگان برجا نهاده نظری داشته باشیم، می‌توانیم دوره‌های معاصر و تاثیری که در بازه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برجا گذاشته‌اند، را مورد بررسی قرار دهیم.
برای مثال نسل آخر قرن سیزدهم هجری، یعنی سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ هـ .ش به صورت کلی میراث عدیده‌ای برای ما برجا نهاده است. این نسل توانست ما را با فرهنگ اروپایی آشنا سازد، برایمان نشر و روزنامه به همراه آورد و از سویی عامل یکی از موثر‌ترین انقلاب‌های تاریخ ایران یعنی انقلاب مشروطه شود.
تاثیرات تمامی وقایع نسل بعد را نیز متوجه خود ساخت و این نسل که در نیمه نخست قرن چهاردهم و در فاصله سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۰ بودند، تحت‌تاثیر این مفاهیم و وقایع با نهادهای غربی آشنا شد و سیستم اداری و دانشگاهی جدید گرفت و احزاب به وجود آمد. از سوی دیگر سیستم قضایی تغییر کرد، نظام وظیفه و ارتش شکل نوینی به خود گرفت که تمامی اینها در زندگی آیندگان اثرات خود را برجا گذاشت. اینها به صورت کلی میراث دوره‌ای بود که برای رسیدن به آنها تلاش کرده و درنهایت نیز اثرات خود را در بطن جامعه برجا گذاشت.
دوره بعد نیز وقوع انقلاب اسلامی بود و شاید این دوره و تحولات آن و میراثی که برجا نهاد را بتوان میراثی دانست که ما برای آیندگان برجا نهاده‌ایم. دوره‌ای که در آن اتفاق بزرگی در وضع آموزش کشور رخ داد. بسیاری از روستاها و حتی ده‌ها به مدرسه و امکاناتی دست یافتند. از سوی دیگر فعالیت زنان بسیار بیش از گذشته شد و حضور آنها چشمگیر بود.
ما برای آیندگان در کنار تمامی کاستی‌ها و مشکلاتی که با آن دست به گریبان هستیم، تلاش برای رسیدن به جامعه مدنی فعال و پویا را برجا نهادیم. این درحالی است که همواره باید بر این امر تاکید کنیم که در تمامی دوران تاریخ کاستی‌ها، پستی‌ها و بلندی‌های بسیاری وجود داشته است و هماره آنانی که در شکل دهی به میراث برای آیندگان نقش داشته‌اند و ممکن است زمانی که ما با آنچه برایمان باقی مانده است مواجه می‌شویم، آن رضایت کافی را نداشته باشیم. اما درنهایت باید بگویم که میراثی که از ما برای آیندگانمان باقی مانده، در کل میراثی است مثبت. میراثی که می‌تواند نوید جامعه مدنی پایداری را دهد که از سالیان پیش برایش تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته است.
*نویسنده و فرهنگ‌نویس
شهروند
